İLK GÜNAH VE CENNETTEN KOVULUŞ “THE FALL OF MAN AND EXPULSION FROM HEAVEN” – MICHELANGELO
Sistin Şapeli tavanında yer alan 9 temel freskten biri olan bu eser Adem ve Havva’nın yaratılışlarını resmeden eserlerden hemen sonra yer almaktadır. Eserin temel konusu insanoğlunun ilk günahını işlemesi ve dolayısıyla masumiyetini yitirip cennetten kovulmasıdır.
Birçok dinde temel olarak aynı olan hikayeyi Hristiyanlık bakış açısı ile özetlersek: Cennet Bahçesi’nde (Garden of Eden) ölüm, tasa, kederden uzak yaşayan Adem ve Havva’ya meyvesi yasaklanmış olan Bilgi Ağacı “Tree of Knowledge of Good and Evil” kendilerine Tanrı tarafından uyarılarak bildirilmiştir. Bu ağacın meyvesinden yemeleri sonucu ölecekleri açıklanmıştır. Fakat, konuşan bir yılan (Şeytan) tüm bilgileri öğreteceğine dair söz verip kandırarak önce Havva’ya, sonra da onun aracılığı ile Adem’e ağacın meyvasından yedirmiştir. Bunun üzerine Tanrı bu günahın cezası olarak Adem ve Havva’yı Cennet Bahçesi’nden kovar ve onları ölümlü kılar.
Michelangelo İncil’deki hikaye ile resmini örtüştürmek gibi bir çabaya sahip olmamıştır; dolayısı ile belirli noktalarda kendi inisiyatifini kullanarak değişiklikler yaptığını gözlemleyebiliriz. Resmin tam ortasında bir incir ağacı görüntüsü ile resmedilen Bilgi Ağacı resmi iki eşit büyüklükte fakat zıt karakterde parçaya böler. İlk parçada manzara daha canlı ve renklidir. Bu kısım Cennet Bahçesi’ni simgelemektedir. Basit şekilli kayalara, yarım ağaç gövdesine ve geri plandaki boşluğa baktığımızda Michelangelo’nun geri plan ve manzara üzerine çalışma konusunda pek de hevesli olmadığını görürüz. Çünkü onun amacı insanı mümkün olan en güzel formla yansıtmaktır, manzara gibi ‘ayrıntı’lara takılmaz. Adem ve Havva resmin sol kısmında son derece sağlıklı, güçlü, güzel bedenlere sahiptirler. Ağaca dolanmış olarak resmin merkezinde kendin gösteren yılan, parlak turuncu-sarı-yeşil karması renkli, çekici bir gövdeye sahiptir. Yılanın üst kısmı eski ve orta çağ inanışına göre kadın olarak betimlenmiştir. Bu, kadının ‘şeytani’ özelliğini vurgulamak içindir. Aynı zamanda kadının çekiciliği ve kandırmaya yönelik tutumuna da gönderme yapılmaktadır. Yılan Havva’yı kandırarak ona yasak meyveden uzatmaktadır. İncil’deki hikayenin tersine Adem, Havva’nın onu ikna etmesi sonucu meyveyi Havva’dan değil doğrudan ağaçtan kendisi almaktadır.
Resmin sağ tarafında geçecek olursak sol ile tam bir karşıtlık durumu olduğunu fark ederiz. Sol taraftaki yeşillikler ve iç açıcı manzaranın yerini bu kısımda bitki örtüsünden yoksun sarı-açık yeşil renkli savanlar alır. İnsanoğlu ilk günahtan sonra Cennet Bahçesi’nden kovulmaktadır. Pişmanlık ve utanç içindeki Adem ve Havva’nın bedenlerindeki olumsuz değişim çarpıcıdır. Sol tarafta canlı, güçlü ve sağlıklı görünen bedenleri bu kısımda biçimsiz ve yıpranmış görünmektedir. Ayrıca yüzlerinde yaşlanmanın belirtisi şekil bozuklukları ile birlikte utanç ve üzgünlükle karışık ifadeler ile kendini göstermektedir. Cennet Bahçesi’nde çıplaklıklarına rağmen utanç duymayan Adem ve Havva, ilk günah sonrası çıplaklıklarının farkına varıp utanç duymuş, aceleyle incir ağacının yaprakları ile örtünmeye çalışmışlardır. Michelangelo bu ayrıntıyı da vurgulamayı gerekli görmemiş, onun yerine Havva’yı utanç içinde yüzünü kaparken gösterşken Adem’i ise onu kovan meleğe yalvaran bir tavır içinde resmetmiştir.
Michelangelo ana hikayeye kendi yorumunu katarak resmettiği bu eserde Sistin Şapeli’nin diğer eserleri gibi son derece çarpıcı bir görsellikle konuyu etkili biçimde izleyiciye aktarmayı başarmıştır.
Konum: Sistin Şapeli – Vatikan Müzeleri “La Cappella Sistina – Musei Vaticani”, Vatikan
Tarih: 1509-1510
Dönem: Rönesans
Alt Grup: Yüksek Rönesans “High Renaissance”
