MERYEM’İN GÖĞE KABULU VE TAÇLANDIRILMASI “ASSUMPTION AND CORONATION OF THE VIRGIN” – TIZIANO

Tiziano’nun bu geniş ölçülerdeki muazzam mihrap resmi Meryem’in öldükten sonra mezarından yükselip cennete kabul edilmesi ve taçlandırılmasını anlatmaktadır. Tiziano’nun Venedik’teki ilk siparişi olan eser Fransisken Bazilikası Santa Maria Gloriosa için tasarlanmıştır. Eserin 6.90m x 3.60m’lik boyutları, kahramanvari ölçülerdeki figürleri, havarilerin teatral pozları ve Meryem’in çarpık duruşu döneminde şok etkisi yaratmıştır.

Uzak bir noktadan geniş bir perspektif kullanarak tasarımı yapan Tiziano eserin 100m uzaklıktan bile dikkat çekmesini amaçlamıştır. Resmin büyük boyutu ve denge içinde resmedilmiş katmanları seyirci üzerinde farklı noktalardan ve bakış açılarından bile aynı kalıcı etkiyi bırakmasına imkan vermektedir. Eser yeryüzü, gökyüzü ve cennetten oluşan üç temel parçada kurgulamıştır. En alt katta yer alan havariler Meryem’in mezarı başında toplanmış, ölümünden iki gün sonra göklere yükselen vücut karşısında hayrete düşme, takdir ve imrenme ile karışık tepkiler vermektedirler. Havarilerin elleri ve bakışları seyirciyi bir üst kata yönlendirir. Havarilerden öndeki ikisinin kırmızının tonlarındaki giysileri benzer kırmızı renkli giysisi ile Meryem’e vurgu yapar. Alt kısımdaki taştan mezarın üstünde Tiziano’nun ismi yer almaktadır.

Orta katta canlı kırmızıdan elbisesi ve mavi harmanisi ile Meryem, şaşkınlık ve sevinç içinde göklere yükseltilmektedir. Öldükten sonra kendi gücü ile göğe çıkan İsa’nın (göğe yükseliş “ascension”) aksine Meryem yükseltilmekte, yani göklere kabul edilmektedir (göğe kabul “assumption”). Meryem bir bulut kümesinin üzerinde durmakta ve melekler tarafından yukarı itilmektedir. Melekler ellerindeki flütler ve defle birlikte müzik yaparak Meryem’in yükselişini ilahileştirmekte ve ona saygılarını sunmaktadırlar. Meryem’in yüzü ve bedeni altın renkli bir ilahi ışıkla aydınlanmaktadır. Geri planı kaplayan altın rengi, cennetin doğaüstü özelliğini vurgulamakta ve Bizans ve Erken Rönesans döneminin altın renkli ikonlarını çağrıştırmaktadır (bknz. Tahta Çıkmış Meryem Ana “Ognissanti Madonna” – Giotto). Meryem’in kırmızı renkli giysisi de yine bir önceki katmandaki gibi seyirciyi daha üst katmandaki kırmızı pelerini ile Tanrı figürüne yöneltir.

Tahta Çıkmış Meryem Ana “Ognissanti Madonna” – Giotto

En üst katmanda Tanrı’nın görüntüsü havada süzülürken resmedilmiştir. Meryem’e şefkatle bakan Tanrı onu cennete kabul etmektedir. Gri saçları ve sakalı dalgalanan bu yaşlı adam görüntüsündeki tanrı figürü Michelangelo’nun Sistin Şapeli’ndeki tasarımlarını anımsatır (bknz. Adem’in Yaratılışı “The Creation of Adam” – Michelangelo). Tanrı’nın hemen yanında yer alan iki melekten biri Meryem’e takılacak tacı taşımaktadır. Resmin üst katmanı dört bir yanda altın rengin içinde melek figürleri ile bezenmiştir.

Tiziano’nun canlı renkleri kullanmadaki başarısı (bknz. Bacchus ve Ariadne “Bacchus and Ariadne” – Tiziano) bu resimde de altın rengi ışıkla uyum haline kendini göstermektedir. Renk çeşitliliği yukarı çıktıkça resimde yerini sade tonlara bırakır. Resmin en alt katında yer alan havarilerin oluşturduğu kalabalık ve karmaşık ortamın aksine en üst katmanda Tanrı’nın çevresinde bir sadelik, uyum ve dinginlik göze çarpar. Meryem yeryüzünden cennete yükselişi ile ruhun bu iki farklı ortam arasında geçişine işaret eden bir form oluşturur.

Tiziano’nun dönem itibarı ile “tuhaf” sayılacak şekilde değişik pozlara giren figürleri Rönesans’ın idealize figürleri ile tezat oluşturmaktadır. Meryem’in bir ayağı önde, hafif sağa eğilip dengesini yitirmiş gibi görünen görüntüsü, havarilerin benzer şekilde ileri uzanan sıradışı pozları bunlara örnektir. Bu pozlar Yüksek Rönesans’ın sonlanmasının ve bu tarzda ilginç figürleri temel edinen Maniyerizm’ “Mannerism” akımının ortaya çıkmaya başladığının erken göstergeleridir.

Konum: Santa Maria Gloriosa Fransisken Bazilikası “Basilica di Santa Maria Gloriosa dei Frari”, Venedik
Tarih: 1516 – 1518
Dönem: Rönesans
Alt Grup: Venedik Rönesansı “Venetian Renaissance”