MINERVA PAX’I MARS’TAN KORUYOR “MINERVA PROTECTS PAX FROM MARS” – RUBENS

Özgün adı Minerva Pax’i Mars’tan Koruyor “Minerva Protects Pax from Mars” olan Rubens’in bu meşhur eseri içeriğindeki barış ve savaş simgeleri sebebiyle aynı zamanda “Barış ve Savaş Alegorisi” olarak da isimlendirilir. Eser mitolojik bir hikaye görünümünde barış ve savaşa dair bir alegori sunar.

Harikulade bir ressam olmasının dışında etkili bir de diplomat olan Rubens, eserini İngiltere ve İspanya arasındaki savaşa son vermek adına üretmiştir. İngiltere’de yaptığı bu resim İngiltere Kralı I. Charles adına İspanya’ya gönderilmek ve barış görüşmelerine başlamak adına kullanılmıştır. Dolayısı ile resimdeki tüm semboller barışın savaş karşısındaki güzelliği ve görkemini övmek ve bir savaş karşıtı mesaj vermek adına düzenlenmiştir.

1) Resmin ortasında açık renk teni, dolgun vücudu ve kırmızı kadifeden giysisi ile görünen sarışın kadın Pax’tir (Barış). Göğsünden sıktığı süt ile yanıbaşındaki varlık/zenginlik tanrısı bebek Plutus’u besleyen Pax, bolluk ve bereketin de simgesidir. Pax’in üstünde uçan kanatlı melek elindeki zeytin dallarından yapılmış barış simgesi tacı Pax’in başına yerleştirmek üzeredir. Meleğin diğer elinde yer alan çevresine yılan dolanmış asa tanrıların haberci tanrısı Merkür’ün (Yun. Mit. Hermes) asasıdır. Bu asanın varlığı barışın tanrılar tarafından takdis edildiğini seyirciye gösterir.

2) Pax’in yanındaki diğer tüm figürler barışın yarattığı bu huzur dolu atmosferde keyifle yer almaktadırlar. Pax’in çevresinde yer alan figürler Latin Mitolojisi’nin eğlence, şarap ve bereket tanrısı olan Bacchus’un kültünde yer alan eşlikçileridir. Ön planda görünen keçi bacaklı Satir (bknz. Bacchus ve Ariadne “Bacchus and Ariadne” – Tiziano) elinde”cornucopia” olarak adlandırılan boynuz biçimli kabı ortamdakilere sunmaktadır. İçi meyvelerle dolu cornucopia bereketi ve bolluğu simgelemektedir. Yerde yuvarlanan leopar Bacchus’un arabasını çeken leoparlardan biridir ve yine Bacchus’a dair bir göndermedir. Resmin sol tarafındaki kadınlar ise Bacchus kültünün takipçileri olan Baccha’lardır. Eğlence ve keyif içinde Pax’e doğru ilerlerken biri elindeki defle müzik yapmakta, diğeri ise hazine dolu bir sandık taşımaktadır. Bu eğlence, neşe ve bolluk simgeleri barışın oluşturduğu huzurlu atmosferde kendilerine yer bulmaktadır.

3) Resmin sağ ön kısmında yer alan iki küçük kız, kanatlı melekler ve elinde bir meşale ile duran evlilik tanrısı Hymen tarafından barışın sağladığı bu keyifli ortama davet edilmektedirler. Bu küçük kızlar muhtemelen Rubens’in evinde misafir edildiği ev sahibinin kızlarıdır. Onları da resme dahil ederek ressam ev sahibine bir nevi şükranlarını sunmaktadır. Kızlardan daha küçük olanı resimden dışarı seyirciye doğru bakan tek figürdür ve bakışları ile seyirciyi de bu şölene davet eder.

4) Çapraz olarak yerleşmiş düzenin sağ üst kısmında Pax’in hemen ardında Erdem ve bilgelik tanrıçası Minerva (Yun. Mit. Athena) yer alır. Aynı zamanda savaş tanrıçası olan Athena zırhlar içinde resmedilmiştir. Elindeki asası ile öne doğru hamle yapmış Minerva Pax’i ona saldırmaya çalışan Mars’a karşı korumaktadır.

5) Minerva’nın kalkanından ittiği figür savaş tanrısı Mars’tır (Yun. Mit. Ares). Yine Minerva gibi zırhlar içinde betimlenmiş Mars sağ elindeki kılıcı ve kalkanı ile Pax’e doğru hamle yapacakken Minerva tarafından engellenmiş olmanın şaşkınlığı içindedir. Her ikisi de savaş tanrı/tanrıçası olmalarına rağmen burada Minerva ve Mars zıt güçleri temsil ederler. Latin ve Yunan Mitolojilerinde genelde kaba gücün, şiddetin, hırsın ve öfkenin sembolü olan Mars savaşı ve getirdiği yıkım ve kötülükleri sembolize ederken; Minerva aklın, bilgeliğin ve mantığın temsilcisidir ve savaşın yıkıcı, yok edici özelliklerini içinde barındırmaz.

6) Mars’ın hemen ardında yer alan Alecto gazap tanrıçasıdır. Acımasız ve sonsuz öfkeyi temsil eden Alecto Mars’ın – yani savaşın – ardındaki itici güçtür. Minerva’nın eylemi karşısında yenik düşmüş Alecto kaçmaya başlamıştır.

Savaşın korkunç etkilerini göstermek için tasarladığı bu eserinde Rubens barışın simgelerini ve huzur dolu atmosferini sağdan gelen parlak bir ışıkla aydınlatıp güzel gösterirken, resmin diğer yanında karanlık ve boğucu bir atmosferin içinde savaş simgelerini betimler. Savaşın beraberinde getirdiği yıkıcı öfke ve hırsın resmin diğer kısmındaki savunmasızca duran güzellikleri ne denli kolayca yok edebileceğini seyirciye aktarır. Savaştan en çok zarar görecek olan çocuklar ise resimdeki küçük kızların varlığı ile vurgulanmıştır. Bu iki farklı boyutun tam ortasında yer alan Minerva barışın korunması ve savaşın engellenmesini sağlar. Bilgeliğin ve aklın simgesi Minerva İspanya Kralı’na akılcı yöntemlerle huzur dolu atmosferin korunabileceğini aktarmaktadır.

Konum: Ulusal Galeri “National Gallery”, Londra
Tarih: 1629-1630
Dönem: Barok
Alt Grup: Flaman Barok “Flemish Baroque”