SAN ROMANO SAVAŞI “THE BATTLE OF SAN ROMANO” – UCCELLO

San Romano Savaşı, 1432 yılında İtalya’nın büyük şehir devletlerinden Floransa’nın Siena şehri önderliğindeki diğer çevre şehir birlikleri ile karşı karşıya geldiği ünlü savaştır. Savaş Floransalı Rönesans ressamı Paolo Uccelo’nun 3 ayrı tablodan oluşan bu meşhur eserine konu olmuştur. 3 ayrı tablo dünyanın üç büyük müzesinde yer almaktadır: Londra’da Ulusal Galeri “National Gallery” (ilk panel), Floransa’da Uffizi Galerisi “Galleria degli Uffizi” (ikinci panel) ve Paris’te Louvre Müzesi “Musée du Louvre” (üçüncü panel). Bu üç eser sekiz saat sürdüğü tahmin edilen savaşın üç ayrı gün dönemini yansıtır. Londra’dakinde gündoğumu, Floransa’dakinde gün ortası ve Paris’tekinde ise gün batımının işlendiği düşünülmektedir.

Üç tablodan en meşhuru olan Londra’daki ilk panelde Floransa’nın lideri Niccolò Mauruzi da Tolentino’nun Siena ordularına karşı gelişi ve savaşın ilk aşaması betimlenmiştir. Kırmızı ve altın rengi desenlerle bezeli geniş şapkası ile şahlanmış beyaz atın üzerinde yer alan resmin merkezindeki ana figür, Floransa süvarilerini yöneten Da Tolentino’dur. Atılgan karakteri ile tanınan Da Tolentino resimde bir tolga yerine sadece görkemli bir şapka ile betimlenmiş ve kendisinin cesareti vurgulanmıştır. Oysa ki doğal olarak bu tarz bir şapka ile savaşamayacağı aşikardır. Hemen arkasındaki süvari birlikleri onunla birlikte karşılarında yer alan Siena süvari birlikleri ile çarpışmaktadır. Arka plandaki tepede uzaklara doğru yol akan iki atlı Da Tolentino’nun destek birlikler çağırmak için yolladığı habercilerdir. Bu sayede müttefiki Attandolo’nun yardımını alıp tahmininden çok daha güçlü olan Siena ordusunu yenmeye çalışacaktır. Çarpışan birliklerin hemen arka planında portakal ve nar ağaçları ile gül çalıları bulunmaktadır. Bu özenli resmedilmiş bitkiler resme bir savaş resminden öte bir estetik güzellik ve dekoratif incelik kazandırmak amacıyla yerleştirilmiştir.

Floransa’da yer alan ikinci panelde Niccolò Mauruzi da Tolentino’nun Siena lideri Bernardino della Ciarda’yı atından düşürdüğü sahne resmedilmiştir. Paris’te bulunan üçüncü panel ise gün batımında Michelotto da Cotignola’nın karşı saldırısını betimler.

Uccello, döneminin ünlü Rönesans ressamları gibi klasik gerçekçilik ve idealize figürler kullanarak hikayeler anlatmak yerine farklı konularda ilerlemeyi tercih etmiştir. Özellikle perspektif konusunda oldukça takıntılı olan ressam, geceler boyu süren uzun çalışmalarla resimlerdeki gerçek kaçış noktalarını tespit etmeye uğraşmış ve seyircide gerçek bir derinlik algısı yaratmaya çalışmıştır. İlk iki resimde yoğunlukla görünen yere düşmüş mızraklar, zırhlar ve tolgalar resme derinlik katma amacı ile tasarlanmıştır ve aynı kaçış noktasını gösterir. Hatta Uccello’nun perspektif takıntısı düşünüldüğünde sırf  yerlere serilmiş bu mızraklar düzeni için bile tüm tabloların tasarlanmış olduğunu düşünebiliriz. Benzer şekilde birçok farklı açıdan görünen, şahlanan, çifte atan atlar yine üçüncü boyut algısını güçlendirmek amaçlı oluşturulmuşlardır. İlk panelde, perspektif kısaltımı uygulayanak oluşturulan yerde yatan ölü asker figürü ressamın sanat tarihinde belki de bir ilki gerçekleştirdiği devrimsel bir eylemdir. Resmin içinde oldukça tuhaf bir şekilde ufak görünse de ressamın yetkinliğini ve sanattaki öncülüğünü kanıtlamaya yetecek kadar üstün bir figürdür bu. Yine resimlerde oyuncakvari atlıkarınca atlarına benzeyen atlar da yine ressamın yeteneksizliği değil, onun figürleri sanki tahtadan oyulmuş ve boyut kazandırılmış figürler gibi yansıtmak istemesinin sonucudur.

Tabloların tasarımı  yerden belirli bir yükseklikte asılacakları planlanarak yapılmıştır. Dolayısı ile resimlerdeki birçok figürün perspektif daralması, fotoğraflarda veya sergi alanı yüksekliğinde izlendiğinde tuhaf görüntüler oluşturur. Tıpkı yerde yatan ölü asker figürü gibi uygunsuz biçimde küçük görünebilir. Bunun sebebi bu asılma yüksekliğindeki farklılıktan kaynaklanmaktadır. Resimlerdeki birçok ayrıntının özgün hallerinde altın ve parlak gümüşle kaplanmış olduğu bilinmektedir. Askerlerin zırhları, savaş aletleri ve atların eğer takımlarında yer alan bu kaplamalar / işlemeler zamanla yıpranmış ve kararmıştır. Dolayısıyla resimlerin orijinal görünümündeki parıltılı görkemini günümüzde yakalamak ne yazık ki aynı ölçüde mümkün değildir.

Uccello’nun derinlik ve görsel perspektif üzerine yaptığı bu incelikli çalışma döneminde öncü olmasını sağlamıştır. Rönesans döneminde perspektifin ön plana çıkmasında Uccello’nun katkısı çok büyüktür. Paolo Uccelo, Sanat tarihinde perspektif adına anılan en büyük ressamlardan biri olmayı başarmıştır.

Konum:
Ulusal Galeri “National Gallery”, Londra
Uffizi Galerisi “Galleria degli Uffizi”, Floransa
Louvre Müzesi “Musée du Louvre”, Paris
Tarih: 1438-1440
Dönem: Rönesans
Alt Grup: Erken Rönesans “Early Renaissance”