ABSENT “L’ABSINTHE” – DEGAS

Fransız ressam Edgar Degas’nın bu eseri dönemin klasik betimlemelerinden oldukça farklı bir kompozisyon sergiler. Eser öncelikle alışılmış biçimde resme dengeli yerleştirilmiş figürlerden oluşmaz. Çapraz bir açıdan bir kafe ortamını gösteren eserde ön planda masalar ve gerideki masada oturan iki insan görünür. Resmin ortasında yer alan ciddi giyimli kadın ve sağ tarafta resmin kenarında kalan şapkalı ve pipolu adam figürü eserdeki yegane figürlerdir. Resmin sağında dışarıda bir noktaya bakmakta olan adamın yanısıra kadın da aşağılarda bir noktaya boş bakışlarını yöneltmiştir. Kadının önündeki kadehte yeşil renkli bir içki (absent) ve adamın önünde de gece boyu içilen alkolün ekilerini gidermek amaçlı içtiği koyu bir kahve görülür. Resimdeki kadın dönemin aktrislerinden biri olan Ellen Andrée iken, adam ise bohem ressamlarından biri olan Marcellin Desboutin’dır. Resimdeki kafenin ise Paris’te Café de la Nouvelle olduğu bilinmektedir.

1876 yılında ilk sergilendiğinde sanat eleştirmenleri tarafından çirkin ve mide bulandırıcı bulunan eser 1892’ye kadar depoya kaldırılmış ve o tarihteki yeniden sergilenişinde de öncekinden farksız olarak tepki çekmiştir. 1893’te İngiltere’de sergilendiğinde de Fransa’dakinden çok daha farklı olmayacak şekilde eleştirilere maruz kalmıştır. Resimdeki figürler İngiliz eleştirmenler tarafından kaba saba ve yozlaşmış bulunmuşlardır. Victoria döneminin katı kuralları içinde ahlaka aykırı olarak nitelendirilen bu eser, İngilizlere göre ders verici bir nitelik de taşımakta idi. Resimdeki kadını bir fahişe olarak nitelendiren toplum, resimde absent’in ve Fransız toplumundaki yozlaşmanın İngilizler için ders alınacak şekilde uzak durulması gereken konular olduğuna inanmıştır.

Eleştirmenlerden eserin bu kadar tepki almasının sebeplerinden biri resimdeki içki, absenttir. Halusinojen etkiler yaratan yüksek alkol yoğunluğuna sahip bir içki olan absent ilk kez 1792’de üretilmiş ve 19. yüzyılın sonlarına doğru popülerlik kazanmıştır. Bu dönemde Paris’teki sanatsal yaşantı ve bohem kültür ile ilişkilendirilen absent, yazarlar, hayalperestler ve sanatçılar tarafından tercih edilmiş ve dolayısıyla da coşkunun ve boş vermişliğin de simgelerinden biri olmuştur. 20. yüzyılın başlarında da sağlığı tehdit etmesi sebebiyle Fransa dahil birçok ülkede yasaklanmıştır.

Bu sebeplerle özellikle Londra’da eser uygunsuz ve ahlak dışı davranışları destekleyici ve kışkırtıcı bulunmuş, ve yıllar boyu İngilizler’in Fransızlar hakkında yoz ve çürümüş buldukları tüm değerleri simgeliyormuş gibi yorumlanmıştır.

Absent aslında olağanüstü gerçeklikle betimlenmiş bir yalnızlık resmidir. Resmin ortasındaki iyi giyimli kadın hemen yanında bir adam oturmasına rağmen yoğun bir yalnızlık hissi yaratacak şekilde melankolik bir bakış sergilemektedir. Umutsuzluğu, yere dönük gözleri ve düşük omuzları ile vurgulanmaktadır. Hemen yanındaki adam ise kadın ile tamamen ilgisizdir ve keyifsiz biçimde dalmış başka bir yöne bakmaktadır. Masanın büyük kısmını kaplayan bu adam kadını masanın küçük bir bölümüne itmekte ve kadının umutsuzluğunu ve hüzünlü durumunu daha da ön plana çıkararak vurgulamaktadır.

Degas, figürleri resmin ana noktasına yerleştirmeyi reddederken insanların da varoluşun merkezinde olmadığını vurgulamak istemiştir. Dolayısıyla insanlar tamamen görünemezler ve sadece algıları ve tepkileri ile yalnızca hayatın bir parçası olabilirler.

Ressam, bakış açısı sayesinde, eserinde seyirciyi sanki öndeki masada kendi ile birlikte oturmuş figürleri resmedermiş gibi bir noktaya koymuştur. İki masa arasında rulo haline getirilmiş gazete ve öndeki masada duran kül tablası ve kibrit tutucu o masada da birinin oturduğunu ima eder. Bu durumda ressamın tam da figürlerin karşısında durmuş onları bizimle birlikte izlediğini düşünürüz.

Son derece yalın ve basit bir kompozisyon oluşturan ressam iki figür ve birkaç masa ile eserini oluşturmayı yeterli bulmuştur. Bu şekilde yanyana duran iki insanın kendi hallerinde ve ruhsal sıkıntıları içinde birbirlerinden ne denli uzak olabildiklerini vurgulayan ressam dönemin hızla büyüyen Paris’inde insanlar arası hızla büyüyen yalnızlığı da yansıtmıştır.

Konum: Orsay Müzesi “Musée d’Orsay”, Paris
Tarih: 1876
Dönem: 19. Yüzyıl
Akım: İzlenimcilik “Impressionism”