FALCI “THE FORTUNE TELLER” – LA TOUR
Fransız ressam Georges de La Tour’un 1630 civarında tamamladığı bu eseri – tıpkı diğer eserleri gibi yüzyıllar sonra – ancak 1960 yılında yeniden keşfedilmiş ve Metropolitan Müzesi koleksiyonuna dahil olmuştur. Resmin sağ üst köşesindeki kaligrafik imza La Tour’un kimliğini ve yaşadığı yeri açıklar: G. de la Tour bunu yaptı, Lunéville, Lorraine “G. de la Tour Fecit Luneuilla Lothar”.
La Tour genelde dini temalar üzerine yoğunlaşmış ve eserlerde tek ışık kaynağı kullanarak Caravaggio’nun karanlık-aydınlık “chiaroscuro” tarzını yansıtan, ayrıntıdan uzak eserler üretmiştir. Fakat Falcı, ressam’ın günışığında geçen bir hikayeyi resmettiği ve karakterlerin yüzleri, duruşları ve giysilerini özenle betimlediği bir eseridir. Tür Resmi’nin “Genre Painting” (bknz. Karda Avcılar “The Hunters in the Snow” – Yaşlı Pieter Brueghel) tipik özelliklerini yansıtan eser günlük bir olayın anlatımıdır.
Resmin odağında yer alan genç adam resmin sağındaki çingene kadına el falı baktırmaktadır. Genç adamın düzgün giyiminden belirli bir varlık sahibi olduğu tahmin edilebilir. Aynı şekilde sağdaki yaşlı kadının da bol renkli ve desenli giysilerinden bir çingene olduğu anlaşılır. Kadın muhtemelen biraz önce genç adamdan aldığı parayı elinde tutmaktadır. Avcunu açan adamın avcuna parayı sürtüp bir artı işareti koyduktan sonra falına bakacaktır. Neler duyacağını merak eden adam çingene kadına doğru konsantre olmuş şekilde dönmüştür. Bir yandan da çingene kadına karşı tetikte beklemekte olduğu yüzündeki ifadeden anlaşılabilir.
Oysa, adamın farkında olmadığı şey çevresini saran kadınların hepsinin çingeneler olduğu ve kendisinin bir tuzağın ortasında kaldığıdır. Resimdeki diğer kadınlar da dönemin çingene kıyafetlerini yansıtan giysiler giymektedirler. Soldaki iki kadından biri adamın cebinden para kesesini çekerken, diğeri de elini uzatmış keseyi hemen alıp oradan uzaklaştırma niyetindedir. Daha ilginç olan bir başka figür ise adamla falcı arasında duran seyirciye dönük ve çingene kimliği çok da belli olmayan beyaz tenli kadındır. Bu kadın her ne kadar falı izliyormuş gibi görünse de aslında bir yandan adamın taşıdığı madalyonun zincirini kesmektedir, dolayısıyla da tuzağın bir parçasıdır. Aynı zamanda bakışları ile adamı bir yandan kontrol eden kadının yakalanmamak için sessiz ve yavaş hareket etmekte olduğu seyirci tarafından kolayca anlaşılır.
Eserdeki figürler birbirine yakın duruşları, incelikli bakış ve hareketleri ile sanki bir tiyatro sahnesini canlandırıyor gibidirler. Poz verir gibi duran genç adam aslında seyirciyi dikkate almakta ve ona dönük durmaktadır. Seyirci yoldan geçerken olaya tanık olmuş birisi değil, aksine olayın tam içindeki karakterlerden biridir. Bu şekilde seyirci de aslında bu tuzağın bir parçası çingenelerden biriymiş gibi hisseder. Benzer şekilde tam seyirciye dönük duran beyaz teni kadın bir yandan zinciri keser, bir yandan adamı kontrol eder, belki de bir yandan tam karşısındaki işbirlikçisine – seyirciye – kaçamak bakışlar fırlatmaktadır. Adam bir an şüphelenip kadının kendisini kontrol ettiğini düşünüp ona döndüğünde, kadının bakışları seyirciye dönecek ve kendini kurtaracaktır.
Bu incelikli tuzak en ufak bir kafa hareketi, ses ve bakışla bozulacak gibi ince bir çizgide durmaktadır. Dolayısıyla seyirci kendisinin de bir parçası olduğuna inandığı eseri gergin atmosferi içinde yaşar.
Eser, La Tour’un benzer temalı kumar masasındaki hileli oyunu yansıtan iki tablosunu da akla getirir. Aynı türde resmedilmiş bu tablolar aynı zamanda Caravaggio’nun Hilebazlar’ını da çağrıştırmaktadır.
Maça Ası ile Hile “The Cheat with the Ace of Clubs” – La Tour (1630-1634)
Karo Ası ile Hile “The Cheat with the Ace of Diamonds” – La Tour (1635)
Konum: Metropolitan Sanat Müzesi “Metropolitan Museum of Art”, New York
Tarih: 1630 civarı
Dönem: Barok
Alt Grup: Fransız Barok “French Baroque”
