LODOVICO CAPPONI’NİN PORTRESİ “THE PORTRAIT OF LODOVICO CAPPONI” – BRONZINO

Parlak yeşil geriplanın önünde siyah-beyaz renkli gösterişli giysileri ile görünen Lodovico Capponi, ressam Bronzino’nun eserinde mağrur bir eda ve aristokratik bir görünümle resmedilmiştir.

Lodovico Capponi, 16. Yüzyıl’da Floransa’yı yöneten Medici Hanedanı’nın sarayında yaşamaktadır. Capponi’nin bir içoğlan (İng. “page”) olarak da adlandırabilecek görevi sarayda asillerin refakatçisi olarak onlara yardımcı olma, mesajlar taşıma ve törenlerde, kutlamalarda yanlarında yardımcı olarak görünme gibi çeşitli işleri barındırır.

Lodovico Capponi’nin eserdeki serinkanlı duruşuna rağmen eserin yapıldığı dönemde oldukça fırtınalı bir süreçten geçtiği bilinmektedir. Çünkü Lodovico imkansız bir aşka tutulmuştur. Aşık olduğu genç kızın, emrinde çalıştığı Dük Cosimo de Medici’nin kuzenlerinden biri ile evlendirilmesi planlanmıştır. Ludovico’nun genç kız ile evlenme talebi Dük tarafından reddedilmesine rağmen, Ludovico ve sevgilisi birbirlerine sadık kalmarak beklemeye devam etmiştir. Üç yılın sonunda merhamete gelen Dük Cosimo, Lodovico’nun evlenmesine izin verir, ama tek bir şartla: evlilik 24 saat içinde gerçekleşmelidir. Hızlıca düzenlenmek zorunda kalmasına rağmen bu evlenme merasiminin Lodovico ve sevgilisini ne denli mutlu ettiğini hayal edebiliriz.

Dük’ün saray ressamı olarak görev yapan Bronzino saray eşrafının portrelerinden, Medici kutlamalarını belgeleyecek eserlere, dini ve alegorik resimlerden çeşitli dekorasyonlara kadar farklı eserleri Medici Sarayı için üretmiştir. Lodovico Capponi’nin portresinin de bu eserlerden biri olduğu kolayca anlaşılmaktadır.

Eserde Lodovico, Capponi ailesinin armasının renkleri olan siyah ve beyazdan oluşan, şaşaalı olmasa bile özenli görünen ve varlıklı olduğunu belli eder giysiler içinde resmedilmiştir. Yeni kesilmiş saçları, ışıldayan ipek ve kadife kumaştan giysisi, işlenmiş kolları ve kolalanmış fırfırlı manşetleri ile figürün gösterişli görünümü çarpıcı biçimde yansıtılmıştır.

Eserin en parlak bölgesi olan sağdaki kolun beyaz kumaşı seyirciyi figürün yüzünden yukarıdan aşağıya uzanan bir hatla Lodovico’nun basit görünümlü günlük, deri eldivenlerini nazikçe tutan eline ulaştırır. Pantalonunun beyaz hatlarını takip ederek yukarı yönlenen bakış, siyah üst giysininin altında öne doğru çıkan beyaz, yuvarlak kasıklık (İng. “codpiece”) parçasına ulaşır. Kasıklık, özellikle 15 ve 16. yüzyılda erkeklerin genital bölgesinde kullanılan başta koruma ve gizleme gibi daha işlevsel amaçlarla tasarlanmışken zamanla daha çok “gösteriş” amacıyla kullanılan dekoratif bir moda ögesine dönüşmüştür. Bu kasıklığın yuvarlak hatları seyircinin bakışını eserin daha yukarısına, sol taraftaki bir başka beyaz renkli bölgeye, Lodovico’nun sağ eline yönlendirir. Figürün zarifçe kıvrılmış elinde ufak bir ahşap çerçeve içinde bir minyatür resim taşıdığı görülür. İşaret parmağı ile gizlenen resmin kime ait olduğu görülemese de çerçeve üzerinde yer alan sözcükle seyirciye ufak bir mesaj verilir: “Sorte”. İtalyanca kader veya kısmet anlamlarına gelen bu kelime, talih ve aşkın girdaplarına bir referans sunarken, resmin Lodovico’nun aşık olduğu genç kıza ait olduğunu belli eder. Bu noktada seyirci eserin bu üç senelik bekleme periyodunda yapıldığını yapılmadığını düşünür. Acaba eserdeki delikalının yüzündeki mesafeli görünüm engellenmiş aşkının gizlediği hüznünden midir?

Bronzino eserlerinde dönemin yükselen akımı Maniyerizm’in temel özelliklerinden yola çıkarak kendi tarzını geliştirmiştir. Maniyerizm, idealize oranlar ve doğalcılık üzerine kurulu Rönesans’ın yapısına tamamen zıt; fazlasıyla yapay, çoğu zaman tuhaf biçimli ve çarpıcı şekilde sofistike görünümler yaratmaya çalışan bir yönteme sahiptir. Özellikle ustası Pontormo’nun (bknz. Çarmıhan İndiriliş “Deposition from the Cross” – Pontormo) yapısal bozulmaya uğratılmış figürleri (çarpıtılmış, uzatılmış beden ögeleri ile), arttırılmış drama hissi ve parlak renkleri içinde yetişmiş olmasına rağmen, Bronzino, hocasının bu yenilikçi tarzını birebir kullanmamıştır. Figürlerinde yapısal bozulmayı pek de uygulamayan Bronzino, parlak renkleri ve canlı görünümlü dokuları eserlerinde sıklıkla kullanmıştır. Bronzino’nun özellikle portrelerinde yarattığı mesafeli görünümler figürlerin kimliklerini veya kişisel özelliklerini yansıtmaktan çok onları birer maske takmış gibi seyirciye sunar. Bu maskelenmiş görünümlü portreler kişileri özellikle statü, irade ve entellektüellik vurgulayan soğuk ama kudretli figürlere dönüştürür.

Benzer biçimde Lodovico Capponi’nin portresinde de Bronzino delikanlıyı gençliğin taze hatlarına sahip bir yüz ile betimlemesine rağmen onu duruşu, giysileri ve bakışı ile kontrolü elinde tutan, zarif, üst düzey bir aristokrat olarak vurgulamıştır. Aşkı uğruna kahrolan bir Lodovico yerine bu zorluğu en ufak biçimde bile seyirciye yansıtmayan serinkanlı ve olgun bir genç adam görünümü çizilmiştir.

Konum: Frick Koleksiyonu “The Frick Collection”, New York
Tarih: 1550-1555
Dönem: Rönesans
Akım: Maniyerizm “Mannerism”